Opinie 20 september 2022
De schrijnende beelden uit Ter Apel staan scherp op ons netvlies. We moeten als gemeente nadenken over wat goede asielopvang inhoudt en op welke manier we onze verantwoordelijkheid op een eerlijke en solidaire manier nemen. Hoe gaan we dit regelen in goede samenwerking met het rijk, de provincie, de regio en vooral ook met elkaar als inwoners van Alkmaar? PvdA Alkmaar is voorstander van effectieve verdelingsafspraken, bijvoorbeeld naar rato van inwonersaantal. Hierdoor neemt voorspelbaarheid van aantallen asielzoekers die opvangen worden toe. Er kan buffercapaciteit worden ingebouwd, die ook gebruikt kan worden voor andere spoedzoekers. En het leidt volgens ons tot meer draagvlak in de buurten en wijken (alhoewel daar over het algemeen in praktijk geen problemen mee zijn). Ja, structurele en duurzame opvang kost geld. Maar dat doet het nemen van ad hoc crisismaatregelen en het op- en afschalen van locaties ook. En wat te denken van de maatschappelijke kosten die deze discussies elke keer met zich meebrengen? Het is dus cruciaal dat we uit deze continue crisismodus komen, zo stellen belangrijke adviesorganen van de regering recent weer. Lokaal merken we dat ook.
Zoals is afgesproken in het Alkmaars Coalitieakkoord zetten we in op structurele opvang voor asielzoekers binnen de gemeente. Op dit moment is het college hierover in gesprek met het COA. Alkmaar gaat 18 extra alleenstaande kinderen opvangen op verzoek van Nidos. En er is gestart met het ontwikkelen van een lange termijnvisie op asielopvang in onze regio, zoals ook is opgenomen in het coalitieakkoord. Hoog tijd vindt de PvdA Alkmaar.
Want het is een crisis. Geen asielcrisis. Het aantal asielzoekers is niet substantieel hoger dan gemiddeld in het afgelopen decennium en komt niet in de buurt van de periode 2015-2016. De stijging ten opzichte van de afgelopen twee jaar valt o.a. te verklaren doordat reizen, en dus ook de mogelijkheid te vluchten, werd beïnvloed door corona. Zo worden nu achterstanden ingelopen door de komst van gezinsleden van statushouders, die door corona maatregelen niet eerder konden inreizen om te herenigen. Het overgrote deel van de asielzoekers komt overigens uit onveilige landen als Syrië, Afghanistan, Turkije, Jemen. Veel asielaanvragen zijn terecht, zo’n 70-80%. Daarnaast komen de meeste asielzoekers en vluchtelingen helemaal niet naar Europa: al jarenlang wordt ruim 85% wordt opgevangen in buurlanden. Nederland ontving in 2021 4,6% van de asielzoekers die naar de EU kwamen en zit qua verdeling naar inwonersaantal rond het gemiddelde, en minder dan Duitsland en Belgie.
PvdA Alkmaar vindt het wel een bestuurlijke crisis, om redenen die bekend zijn. Te snel afschalen van opvangcapaciteit- en personeel vergezeld van bestuurlijke beloften aan omwonenden die nooit gedaan hadden moeten worden: niets zo onvoorspelbaar als vluchtelingencrises. Verstoorde verhoudingen tussen Rijk en gemeenten. De afbraak van volkshuisvesting waardoor we nu kampen met enorme woningnood voor heel veel doelgroepen, maar die ook zorgt voor stagnatie van de doorstroom van statushouders uit de asielopvang. En daarbij komt dan nu ook dat het kabinet willens en wetens juridisch wankele besluiten (inperken gezinshereniging) neemt en gewoon doorzet tot de rechter terugfluit. Dat klinkt niet echt als een betrouwbare lerende overheid die handelt met menselijke maat.
We weten dat het anders moet en anders kan. Want bovenal hebben we te maken met een humanitaire crisis. De situatie zoals in Ter Apel qua gebrek aan voorzieningen, hygiëne en veiligheid, zelfs voor kinderen, is Nederland onwaardig. En niet alleen de afgelopen weken, ook al eerder. De inzet van een noodorganisatie als Artsen zonder Grenzen, normaal gesproken werkzaam in oorlogsgebieden, zou niet nodig moeten zijn. Net zomin als dat VluchtelingenWerk Nederland via een kort geding de overheid wijst op het naleven van vereiste kwaliteit van de opvang. Terwijl we vanuit de recente ervaringen met de opvang van Oekraïners weten dat er op heel korte termijn heel veel mogelijk is: dat hebben we ook in onze gemeente, o.a. de Rijp, en de omliggende regio gezien. Dus laten we dat doen.
Niet via gesleep van mensen van de ene naar de andere ad hoc crisisnoodopvang in legerkazernes, sporthallen en cruiseschepen, alhoewel dat voor nu helaas de realiteit is.
En ook niet via (landelijke) maatregelen zoals het bewust langer uit elkaar houden van gezinnen die vaak al jarenlang gescheiden zijn. Let wel, het gaat hier om mensen van wie de overheid al besloten heeft dat zij recht op bescherming hebben. En zij moeten nu toezien hoe hun gezinsleden nog langer in vaak heel onveilige gebieden moeten wachten. Zolang zij vol stress in onzekerheid zitten over hun gezin, is het lastig om te starten met integratie in hun gemeente. En dat is ook niet goed voor de lokale samenleving als geheel.
Maar via echte en duurzame oplossingen. De PvdA Alkmaar zet daarom in op meer en betaalbaar bouwen, door creatief om te gaan met leegstaande panden, door naar rato goede structurele kleinschalige asielopvang in wijken te realiseren in samenspraak met onze inwoners. Maar ook door nu direct al het mogelijk te doen. Zoals een steentje bijdragen aan opvang van extra kwetsbare groepen als amv’s, en door geschikte panden in te zetten om Ter Apel te ontlasten.
